ZİHİN KURAMI 'ZİHNİ ANLAMLANDIRMA'

            

*ZİHİN KURAMI ÇALIŞMALARI; çocukları ‘insanların düşünceleri, duyguları ve söylediklerini açıklamaya, öngörmeye ve anlamaya çalışan kişiler olarak görmektedir.

*PEKİ ZİHİN KURAMI  NEDİR ?

Zihin Kuramı, kendinin ve başkalarının bilişsel süreçlerinden(algı,istek,inanış,düşünce) haberdar olma demektir.

Çocuklarda Zihin Kuramı Gelişimi; sosyal ve bilişsel gelişimde önemli basamaklardan biri olması sebebi ile bu konuda, psikoloji alanında çok sayıda araştırma yapılmaktadır.

Çocukların zihin kuramları ,çocukluk boyunca gelişimini ve değişimini sürdürür.

*ÇOCUKLARDA ZİHİN KURAMININ ERKEN İŞARETLERİ NELERDİR ?

Bazı değişimler, gelişimin oldukça erken dönemlerinde meydana gelir.  Çocuklar,bu yetiyi edinene kadar, karşılarındakinin de kendileri gibi düşündüklerini zannederler. Yani ; onlara göre herkes dünyayı onların gözünden görmektedir.

18.aydan 3 yaşa kadar olan süre içerisinde ,çocuklar 3 zihinsel durumu kavramaya başlar: Algılar, duygular ve istekler.

ALGI: En basit hali ile,duyularımızı kullanarak çevremizde olup bitenleri yorumlamak ve anlamak olarak tanımlayabiliriz.2 yaşına geldikleri zaman çocuklar,kendi gözü önündekilerin başkalarının gözlerinin önündekilerden farklı göründüğünü fark eder.3 yaşlarına geldikleri zaman ise ‘bakma eyleminin’, bir kabın içerisinde ne olduğunu görmeye götüreceği bilgisine erişirler.

DUYGULAR: Çocuklar da olumlu ve olumsuz duygular arasındaki farkı ayırt edebilmeye başlarlar.

İSTEKLER: Yeni yürüyenler,insanların bir şey istediklerinde onu elde etmek için çabaladığını fark ederler.

2-3 yaş arasındaki çocuklar,isteklerin eylemlerle ve basit duygularla ilişkili olduğunu kavrarlar.

****İstekleri anlamadaki asıl dönüm noktası ise; başkalarının isteklerinin kendi isteklerinden farklı olabileceğini anlama konusunda gelişmektedir.Örneğin;18 aylık bir çocuk’hmm çok lezzetli’ diyerek sevmediği bir yemeği başkalarına yedirmeyi tercih edebilir.

*YANLIŞ İNANÇ PERFORMANSI ?

Çocuğun gerçek ile çelişen yanlış düşünceleri anlama kapasitesi, 2.5 yaşında başlayıp ilkokul yıllarının ortalarına kadar artar.5 yaşına geldiklerinde çocukların büyük bir çoğunluğu, insanların yanlış inançları olabileceğini kavramış olurlar.

*7 YAŞ SONRASI ZİHİN KURAMI GELİŞİMİ

Erinliğe kadar çocuklar, inançların yanlış olabileceği düşüncesinden,aynı yorumun başka yorumlara açık olduğu düşüncesine doğru hareket ederler.Örneğin;bir çalışmada çocuklar,ne olduğu anlaşılmayan bir çizim görmüştür.(hem ördek hem de tavşana benzetilebilir bir çizim).Ve,çocuğa oynatılan kuklalardan biri bunun tavşan olduğunu söylerken,öteki ördek demiştir.7 yaş öncesi çocuklar ,yalnız bir doğru yanıt olduğunu ve kuklaların farklı görüşlere sahip olmasının gayet doğal olduğunu belirtmişlerdir.

Görüldüğü gibi;farklı yorumları anlamakla ile birlikte birden fazla doğru yanıtın olabilecğini anlamayı sağlayacak olan düşüncede esneklik gelişimini sürdürmektedir.Erinlikte(10-15 yaş) çocuklar,insanların birbirleriyle çelişen duyguları olabileceğini anlarlar.Bir insanın aynı durumla ilgili hem üzgün hem de mutlu hissedebileceğini de kavramış olurlar.Aynı zamanda başkalarının ne düşündüğünü de anlayabilir hale gelirler.

                                          

*ZİHİN KURAMININ FAYDALARI ?

Zihin Kuramı Becerileri,sosyal yaşam içerisinde uygun sosyal rolleri yerine getirebilme,bir davranışın nedenini anlayabilme, çevremizdekilerin duygularını anlayabilme,çıkarımda bulunabilme, olası davranışların hangi sonuçlarla sonlanabileceğini tahmin edebilme,davranışları düzenleyebilme,ilişkileri düzenleyebilme,düşüncede esneklik kazanabilme gibi sosyal işlevler için oldukça önemlidir.Ayrıca; dil gelişimi de sosyo-bilişsel beceri olduğu için zihin kuramı becerilerinden etkilenmektedir.

FAYDALANILAN KAYNAKLAR

LIDE-SPAN DEVELOPMENT

PSYCHOLOGY TODAY

YAZAN:Ahsen Erim